Fabels en Feiten over de bestuurlijke herindeling in de Hoeksche Waard 15

De op handen zijnde bestuurlijke herindeling van de Hoeksche Waard houdt de gemoederen bezig. Op straat, in de kroeg en in de media worden volop meningen verkondigd; rijp en groen.
De komende weken zullen we op deze site op een aantal veelgehoorde stellingen ingaan.
Vandaag stelling 15

Stelling 15: Als er geen herindeling komt, blijft de bestuurlijke chaos.

“Niets doen is geen optie” en er zijn twee mogelijkheden. Herindeling of versterkt samenwerken met doorzettingsmacht.
De provincie heeft een Herindelingsontwerp opgesteld met een besluit tot herindeling en ziet in het geheel niets in versterkt samenwerken. Als een herindeling niet doorgaat, komt er dus ook geen enkel voorstel voor versterkt samenwerken en dat kan ook niet worden afgedwongen.
De huidige langdradige, inefficiënte en ondoorzichtige bestuurlijke structuur blijft dan bestaan en ligt er geen duurzame toekomst voor de Hoeksche Waard in het verschiet.

Conclusie: Bij het afzien van herindeling vindt geen verandering van de huidige inefficiënte en ineffectieve samenwerking in de Hoeksche Waard plaats.

DE EERDER GEPUBLICEERDE STELLING VINDT U HIERONDER.

Stelling 14: Bij een versterkte samenwerking blijft er veel macht bij de gemeenteraden.

De versterkte samenwerking is bedacht om de bestuurskracht te vergroten. Dat wil zeggen dat de Hoeksche Waardse regioraad op heel veel dossiers doorzettingsmacht krijgt.
De gemeenteraden hebben volgens het model van de versterkte samenwerking over die regionale dossiers niets meer te zeggen. Het belangrijkste beleid wordt dan dus bepaald door een vierde bestuurslaag die niet rechtstreeks is gekozen.
De gemeenteraadsleden die niet in de regioraad zitten (en dat zijn er meer dan de helft) hebben slechts over een kleine hoeveelheid lokale dossiers zeggenschap. Alles met een regionaal aspect wordt besloten door de minderheid van de raadsleden, buiten de gemeente en op niveau van de regioraad.

Conclusie: Bij een versterkte samenwerking verdwijnt er veel macht naar de niet rechtstreeks gekozen regioraad en hebben de lokale gemeenteraadsleden weinig te zeggen.

Stelling 13: Een versterkte samenwerking is een verbetering voor de Hoeksche Waard.

Samenwerking werkt alleen als de bestuurders vertrouwen hebben in elkaar en elkaar wat gunnen. Uit het onderzoek Evaluatie Regionale Samenwerking is gebleken dat dit onvoldoende het geval is.
Er is veel overleg en onderhandeling nodig om tot besluiten te komen. Daarnaast kunnen gemeenteraden sommige regionaal genomen besluiten frustreren.
Bij een versterkte samenwerking is het onduidelijk wie nu precies waarvoor verantwoordelijk is. Ook voor inwoners is het moeilijk om de juiste persoon te vinden.

Conclusie: Een versterkte samenwerking is geen verbetering voor de Hoeksche Waard.

Stelling 12: Veel organisaties vragen om een herindeling.

Veel organisaties zijn al regionaal georganiseerd. Denk bijvoorbeeld aan de zorginstellingen, scholen, ondernemingsverenigingen, veel sportclubs en belangenverenigingen voor bijvoorbeeld de landbouw en het landschap. Voor hen scheelt het heel veel om één gesprekspartner te hebben in plaats van vijf.
Ook lokale verenigingen en ondernemers die zo nu en dan over de gemeentegrenzen heen kijken, hebben baat bij één aanspreekpunt in plaats van meerdere.

Conclusie: Veel Hoeksche Waardse organisaties vragen om een herindeling.

Stelling 11: In één gemeente Hoeksche Waard word ik niet meer gehoord door de politiek.

Er komen minder raadsleden en wethouders in één gemeente Hoeksche Waard dan er nu zijn.
In het geval van versterkte samenwerking blijft dat aantal gelijk, maar hebben veel minder raadsleden echt wat te zeggen omdat ze lang niet allemaal in de Regioraad vertegenwoordigd zijn. Daar worden dan de belangrijke besluiten genomen.
Elke wethouder kan bij een herindeling in het bijzonder verantwoordelijk worden voor een paar dorpen. Zo blijven de korte lijntjes gewaarborgd.

Conclusie: Er zijn minder raadsleden en wethouders, maar zij hebben wel meer zeggenschap. U blijft gehoord door de politiek.

Stelling 10: De inwoners zijn nooit gehoord over de bestuurlijke toekomst van de Hoeksche Waard.

In het Onderzoek Bestuurlijke Toekomst is een burgerpeiling uitgezet. 2.731 inwoners hebben de enquête ingevuld. Dat is genoeg om betrouwbare tot zeer betrouwbare uitspraken te doen.
Alle inwoners hebben kunnen inspreken toen de vijf gemeenten hun beslissing namen.
Alle inwoners zijn uitgenodigd op bijeenkomsten van de provincie in de verschillende dorpen om mee te praten over de toekomst.
Alle inwoners kunnen tot en met 21 november een zienswijze indienen bij de provincie.

Conclusie: De inwoners hebben veel gelegenheid gekregen om mee te praten over de bestuurlijke toekomst van de Hoeksche Waard.

Stelling 9: De leefbaarheid in de dorpen is beter af met versterkte samenwerking dan met herindeling.

Een versterkte samenwerking vraagt heel veel bestuurlijke en ambtelijke afstemming. Ambtenaren, raadsleden, regioraadsleden, wethouders en regionale portefeuillehouders moeten allemaal met elkaar overleggen en elkaar opzoeken.
Die tijd kan niet ingezet worden voor bijvoorbeeld behoud en verbetering van de leefbaarheid in de kernen.
Bij herindeling kunnen efficiencyvoordelen en specialisatie daar juist wel aan bijdragen.

Conclusie: De leefbaarheid in de dorpen is beter af met herindeling.

Stelling 8: Er wordt al meer dan 16 jaar uitstekend samengewerkt.

De conclusies uit de onderzoeken Evaluatie Regionale Samenwerking en het Onderzoek Bestuurlijke Toekomst bewijzen dat dit niet zo is.
Alle vijf gemeenteraden hebben in 2015 gezegd dat ‘niets doen geen optie is’ en dat samenwerking moet worden verbeterd.
Ook het model van versterkte samenwerking is een poging om die samenwerking te verbeteren.

Conclusie: De huidige samenwerking verloopt nog altijd slecht.

Stelling 7: De deskundigheid en de service van de gemeente worden vergroot na de herindeling.

Het totale aantal managers kan dalen ten opzichte van de huidige situatie en er kunnen efficiencyvoordelen worden behaald.
Er zijn niet langer vijf gemeentesecretarissen, griffiers en burgemeesters nodig en nog maar 37 in plaats van 83 raadsleden.
Daardoor ontstaat ruimte om meer specialisten aan te nemen, om de inwoners meer dan nu op te zoeken en om de service te verhogen.

Conclusie: De deskundigheid en de service van de gemeente worden vergroot na de herindeling.

Stelling 6 : Bij een versterkte samenwerking wordt het niet duurder dan nu.

Bij een versterkte samenwerking moet er nog meer afstemming plaatsvinden tussen de vijf gemeenten. Dat betekent veel rondreizende ambtenaren en bestuurders die veel tijd kwijt zijn aan overleggen. Dat is duur.
Bij een versterkte samenwerking moeten er allerlei zaken opnieuw worden opgericht: er moet een regioraad komen die ergens vergadert, er moet allerlei beleid komen over wat precies op welke manier door wie mag worden besloten. Bij een herindeling komt er € 21,5 miljoen naar de Hoeksche Waard voor dat soort frictiekosten. Bij een versterkte samenwerking is die vergoeding er niet.
Onderdeel van het model van versterkte samenwerking is een impuls voor de ambtelijke organisatie. Vergoedingen daarvoor zijn er niet en efficiencywinst is beperkt of zelfs afwezig.

Conclusie: Een versterkte samenwerking gaat meer kosten dan nu. Vergoedingen daarvoor vanuit het rijk zijn er niet en die kosten moeten dus worden gedekt uit bezuinigingen en/of verhoging van de belastingen.

Stelling 5 : Versterkte samenwerking wordt ondersteund door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

De VNG heeft nooit uitspraak gedaan over de bestuurlijke toekomst van de Hoeksche Waard.
Mogelijk wordt in deze stelling gedoeld op een expertbijeenkomst van de provincie, waar een medewerker van de VNG (geen jurist) tamelijk enthousiast was. Andere experts waren toen juist behoorlijk kritisch.

Conclusie: De VNG heeft zich nooit uitgesproken voor versterkte samenwerking in de Hoeksche Waard.

Stelling 4: De Hoeksche Waard wordt een sterkere speler.

Een grote gemeente heeft meer te vertellen in bijvoorbeeld de regio Zuid-Holland Zuid, overleggen met buurgemeenten, de Metropoolregio, de provincie en het rijk dan de vijf (verdeelde) gemeenten.
Een gemeente van 85.000 inwoners heeft nu eenmaal meer in te brengen dan een gemeente van 10.000 tot 25.000 inwoners.
Zelfs als een wethouder nu mede namens de vier andere gemeenten spreekt, is hij minder sterk dan als hij dat namens één grote doet. Een regiowethouder moet immers altijd weer overleggen met zijn vier collega’s en verantwoording afleggen aan vijf verschillende gemeenteraden.

Conclusie: De Hoeksche Waard is als één gemeente een sterkere speler, die meer kans kan pakken dan nu of in een versterkte samenwerking.

Stelling 3: Als gevolg van de herindeling ga ik meer betalen.

De kosten van een nieuwe gemeente dalen door minder burgemeesters, wethouders en raadsleden. De kosten stijgen echter door duurdere ambtenaren. Die voor- en nadelen vallen tegen elkaar weg.
De eenmalige kosten van de herindeling worden vergoed door het rijk. Daarvoor komt € 21,5 miljoen beschikbaar. De praktijk leert dat dit ruim voldoende is.
De nieuwe gemeente krijgt bovendien jaarlijks € 2 miljoen meer van het rijk (de BUIG-gelden) dan de huidige gemeenten gezamenlijk.

Conclusie: De nieuwe gemeente heeft een ruimere financiële basis dan de huidige vijf afzonderlijk. Als gevolg van de herindeling hoeft u zeker niet meer te betalen en mogelijk zelfs minder.

Stelling 2: Het is ondemocratisch dat de provincie tot een herindeling besluit.

De gemeenteraden hebben meerdere keren geen unanimiteit weten te bereiken over hoe de toekomst van de Hoeksche Waard eruit moet komen te zien. De democratisch tot stand gekomen wet, regelt het zo dat de provincie dan aan zet is om een knoop door te hakken. Daarover beslissen de democratisch gekozen Statenleden.
Vervolgens heeft ook de democratisch gekozen Tweede Kamer nog de mogelijkheid om de herindeling al dan niet door te laten gaan.
Overigens hebben de Hoeksche Waardse gemeenteraden begin 2016 zelf aan de provincie gevraagd om de regie over te nemen.

Conclusie: Het is volstrekt democratisch dat de provincie tot een herindeling besluit.

Stelling 1: Drie gemeenteraden zijn tegen herindeling. Een meerderheid van de Hoeksche Waard is dus tegen.

Drie van de vijf Hoeksche Waardse gemeenteraden hebben inderdaad bij meerderheid voor een versterkte samenwerking gestemd.
Alle gemeenteraadsleden die in december 2015 voor herindeling stemden, vertegenwoordigen 25.164 stemmen (65%) bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. De tegenstanders van herindeling vertegenwoordigden 13.736 stemmen (35%) bij de vorige verkiezingen.
Ook van de huidige bestuurders is meer dan de helft voorstander van herindeling.

Conclusie: De voorstanders van herindeling vertegenwoordingen 65% van de kiezers. De voorstanders van een versterkte samenwerking 35%.