Kabinet moet ingrijpen tegen dreigende woningnood

Grote delen van Nederland stevenen af op nieuwe woningnood. Vooral in de grote steden en de Randstad wachten huishoudens veel te lang op een betaalbare huurwoning. Er wordt te weinig bijgebouwd om hen perspectief te bieden. De PvdA wil dat het kabinet ingrijpt.
De voorbeelden in mijn mailbox van mensen die tussen wal en schip raken zijn soms schrijnend. Een jongen van 20 uit Ridderkerk woont noodgedwongen bij zijn ouders. Hij moet daar weg omdat er voortdurend ruzie is, maar vindt geen betaalbare woning. Veel ouderen die door een lager inkomen en hun leeftijd behoefte hebben aan een kleiner huis, mailen dat ze nergens heen kunnen en opgescheept zitten met een hoge huur. Jongeren zitten noodgedwongen antikraak bij gebrek aan een reguliere huurwoning, zonder enige rechtsbescherming.

De lijst wachtenden wordt de komende decennia alleen maar langer. Grijpen we niet in, dan groeit ook de ongelijkheid: volop kansen voor mensen die zich een dure koop- of huurwoning kunnen permitteren, steeds minder kansen voor mensen met een kleine portemonnee. Dat is onacceptabel.

Er komen volgens de huishoudensprognose van het CBS de komende 14 jaar 630.000 huishoudens bij, en die moeten allemaal gehuisvest. Dat alleen al is een gigantische opgave. Daarbovenop is er nog een geschatte achterstand in te halen van 200.000 huurwoningen en zijn er zo’n 350.000 huurwoningen toe aan vervanging. Alles bij elkaar hebben we tot 2030 ruim 1 miljoen extra woningen nodig, en dat lukt alleen met een bouwproductie van 75.000 nieuwe woningen per jaar. We komen niet eens in de buurt: woningcorporaties bouwen volgens hun eigen prognoses jaarlijks 13.000 huurwoningen, particuliere investeerders zo’n 6.000 stuks.

Een belangrijke oorzaak van de achterblijvende bouwproductie is dat gemeenten meer kunnen verdienen als zij hun grond verkopen voor koopwoningen, terwijl het rendement van huurwoningen onzeker is. Uit onderzoek van economisch adviesbureau Stec Groep bleek vorige week dat gemeenten nauwelijks stappen zetten om de bouw van huurwoningen op gang te brengen. Corporaties en investeerders houden de hand op de knip en gemeenten stellen te weinig bouwgrond tegen lage grondprijzen beschikbaar om de bouw van huurwoningen te stimuleren. Schaarste wordt zo in stand gehouden en dat drijft de prijzen op.

Het idee dat de vrije markt het woningtekort wel zal corrigeren, zoals liberalen geloven, is een illusie. Zonder direct ingrijpen vanuit de overheid verandert er te weinig. Minister Blok (Wonen) moet de urgentie van het probleem inzien en met maatregelen komen om een nieuwe woningnood te voorkomen. Ten eerste is het tijd om met tijdelijke stimuleringsmaatregelen de bouw van huurwoningen aan te jagen, op een manier zoals minister Van der Laan in 2009 deed. Met een impuls van 300 miljoen, zo blijkt uit een evaluatie door het Economisch Instituut voor de Bouw, werden 53.000 woningen gerealiseerd. Dat zorgde toen niet alleen voor een snelle verhoging van het woningaanbod, het gaf ook de werkgelegenheid een belangrijke impuls. Dat willen wij weer zien.

Ten tweede eisen we dat minister Blok afspraken maakt met gemeenten om hun gronden beschikbaar te stellen tegen een redelijke prijs. Ik heb eind vorig jaar een voorstel ingediend voor de bouw van 100.000 goedkope (prefab)woningen om de meest acute woningnood te lenigen. Onze motie die gemeenten daartoe moet stimuleren is destijds met ruime meerderheid aangenomen. Er lopen sindsdien meerdere onderzoeken, maar in onderzoek kun je niet wonen. We hebben daden nodig.

Deze voorstellen leiden ertoe dat investeerders sneller over de brug zullen komen. Onze pensioenfondsen bijvoorbeeld, zouden zich volop moeten richten op de Nederlandse woningmarkt. En dat kan, zelfs tegen een beter rendement dan op de beurs, als zij zich door het kabinet aangespoord voelen. Laat Blok behalve de gemeenten ook onze pensioenfondsen en andere investeerders over de streep trekken.

Het is tijd voor daadkracht. Tijdens een debat over de Staat van de Volkshuisvesting roep ik de minister vandaag op om alles op alles zetten om de dreigende woningnood te voorkomen. Het is tijd om de groeiende ongelijkheid in de volkshuisvesting te bestrijden en over te gaan op een woningmarkt die ook kansen biedt voor ouderen, jongeren, en alle andere mensen die nu tussen wal en schip raken.

Albert de Vries is 2e kamerlid voor de PvdA.